Toerskiën is de laatste jaren in de Oostenrijkse Alpen steeds populairder geworden. Zeker tijdens de coronapandemie toen iedereen ook in Oostenrijk in lockdown zat, wilde menigeen er op uit, de natuur in. Wat is toerskiën eigenlijk en hoe zwaar is het nou echt? Ik trok de toerskischoenen aan en ging de uitdaging aan in Dienten am Hochkönig in de Ski Amadé.
Toerskiën in de natuur of op de piste
Elke wintersporter heeft ze wel eens gezien: ‘skitourengeher’ zoals ze op z’n Duits heten. Wij Nederlanders hebben het over toerskiën, skitouren of skitoeren. Terwijl jij op je ski’s of snowboard lekker ontspannen van de berg af suist, lopen toerskiërs stap voor stap langs de rand van de piste omhoog, stijgvellen onder de ski’s, vaak zonder jas, zonder helm en mouwen opgestroopt. Of je ziet ze helemaal niet, omdat ze ver van de drukke pistes in de rust van de natuur omhoog wandelen.
Wat is er zo leuk aan toerskiën?
Waarom gaan mensen toerskiën? Niet omdat ze een skipas willen uitsparen, maar om te genieten van de bergen en de natuur. Het toerskiën heeft inmiddels zo’n grote vlucht genomen dat je in steeds meer skigebieden ook moet betalen als je gaat toerskiën. Je maakt immers gebruik van een geprepareerde en gecontroleerde piste, tenzij je natuurlijk off piste naar het dal terug gaat.
Toerskiën in Hochkönig
Ik ging voor het eerst toerskiën in Dienten am Hochkönig, een prachtig bergdorp dat tussen Maria Alm en Mühlbach ligt in het hart van skigebied Hochkönig. Zowel in Dienten als op de Hochkeil in Mühlbach, dat formeel niet bij skigebied Hochkönig hoort, zijn ‘skitour learning trails’ oftewel routes om te leren toerskiën te vinden. Er zijn skigebieden waar toerskiën op skipistes verboden is, maar in Hochkönig zijn sommige skipistes juist ‘s avonds geopend voor toerskiërs. Ook bepaalde skihutten zijn dan open, waardoor je onder de sterrenhemel naar boven kunt lopen op je toerskis, wat kunt eten en dan weer naar beneden kunt.
Skigebied Hochkönig in het Salzburgerland is één van de vijf skigebieden die samen de Ski Amadé vormen. De 760 pistenkilometers van de Ski Amadé laten we voor deze keer links liggen, want we willen toerskiën en off piste terug.
Vanuit mijn hotel Morgenzeit in Maria Alm is het maar een klein stukje rijden naar Skizentrum Dienten. Precies onder de skibrug die hoog boven de hoofdweg is gebouwd, bevindt zich onder meer de Portis skishop van Christoph Portenkirchner. Voor toerskiën heb je een speciale uitrusting nodig en omdat we buiten de pistes gaan toerskiën, gaat Christoph mee als gids en instructeur. Ga nooit op eigen houtje toerskiën buiten de gecontroleerde pisten.
Wil jij ook toerskiën in Dienten? Kijk dan voor accommodaties in Dienten bij Booking.com, Belvilla en Chaletsplus. Aanbiedingen voor hotels, appartementen en pensions in het naburige Maria Alm en Mühlbach vind je bij Snowtrex, TUI.nl, Summit Travel, Chalet.nl en Sunweb. Kijk ook even naar het prachtige Landal-vakantiepark in Maria Alm.
Wat heb je nodig voor toerskiën?
Toerskiën doe je op aangepaste skischoenen en speciale ski’s met aangepaste bindingen. Toerski’s zien er op het oog misschien hetzelfde uit als alpiene ski’s, maar ze zijn lichter en hebben een speciale binding. Daardoor kun je de hiel van je schoen optillen en kun je tegen de berg op lopen. Met een klein palletje zet je de binding op ‘stehen’ of ‘gehen’, oftewel ‘skiën’ of ‘lopen’. Ervaren toerskiërs die echt in steil en hard opgevroren terrein toerskiën, kunnen aan de binding ook een ijzeren beugeltje klikken die onder de ski uitsteekt, waardoor ze nog meer grip hebben.
Zoals gezegd zijn ook de schoenen aangepast. Ze zijn niet alleen lichter, elke gram minder gewicht bij het toerskiën telt, maar via een clipje halverwege de achterkant van de schacht kun je instellen of je rechtop in je schoen staat of dat ze meer naar voren moeten buigen in de skihouding die je nodig hebt voor de afdaling.
En natuurlijk moeten ook de stijgvellen voor onder de ski’s mee. Die plakken zich tegenwoordig op dezelfde manier aan de onderkant van de ski’s vast als waarmee een gekko zich met zijn pootjes ondersteboven aan een plafond kan vastzuigen.
Veilig toerskiën in off-piste-terrein
Maar daarmee zijn we er nog niet. Omdat we niet gaan toerskiën langs de pisterand en afdalen over de piste – dat is niet de echte ‘skitouren gevoel’ – maar in de vrije natuur, moeten we de nodige voorzorgsmaatregelen nemen, stelt Christoph onverbiddelijk. En ook al is het Lawinestufe 1 , het laagste niveau wat betreft lawinegevaar, strakblauw en windstil, we moeten toch allemaal een lawinepapier mee.
Zelf doet hij een rugzak met airbag om, waarmee je in geval van een lawine als het ware omhoog kunt drijven. En om even te laten zien hoe dat er uitziet, trekt hij aan de handel waarna de airbag zich onder stevig gezoem van de ingebouwde turbo, direct opblaast. En daarmee voorgoed onbruikbaar is geworden, denken wij, maar dat is een misverstand. Lawine-airbags die zijn uitgerust met een soort ventilator zijn opnieuw te gebruiken.
Bepakt, bezakt en beveiligd vetrekken we naar het begin van de rodelbaan aan de andere kant van Dienten, net buiten het dorp. Die rodelbaan is eigendom van de familie Grünegg, die ook een schnappsbranderij annex restaurant annex boerderij langs de rodelbaan bezit. Grünegg senior heeft op z’n trekker voorop een frees en achterop een veeg installatie gemonteerd waarmee hij de rodelpiste kan prepareren. De man beschikt zelfs over een eigen sneeuwkanon.
Gedrieën staan Christoph, mijn begeleidster in Hochkönig Eva Unterrainer en ikzelf onderaan de rodelbaan. Die rodelbaan is overdag een officieel toerski-leer-pad. Eva en Christoph in toerskikleding en ik in mijn veel te warme skikleren. De ski’s aanklikken gaat hetzelfde als bij alpiene ski’s en we beginnen aan de toertocht. Het is de bedoeling dat we 600 hoogtemeters overbruggen en dan een stuk off-piste terug gaan om uiteindelijk via de rodelbaan terug naar de parkeerplaats te skiën. Tip: wist je dat je in Oostenrijk ook skikleding kunt huren?
Techniek van het toerskiën
Christoph legt uit wat de juiste techniek is. Die lijkt, vind ik als leek, best wel op langlaufen, waarbij je de ski nauwelijks of niet optilt, maar in een lange beweging vooruit schuift. In eerste instantie voelt het onwennig als ik op het hellende pad sta, omdat je het idee hebt, dat je weer achteruit gaat glijden. Maar de vellen doen hun werk prima. Ook is het even wennen dat je niet voorover in je skischoenen hangt, zoals wanneer je een stukje schuifelt met alpiene ski’s aan, maar gewoon rechtop kunt staan.
Als je dat eenmaal doorhebt, blijkt toerskiën best wel makkelijk te zijn, bedenk ik met de overmoedigheid die een beginner soms eigen is. Geen idee waarom Eva zei dat het een jaar geduurd had voordat ze het toerskiën onder de knie had. Christoph geeft me nog wat tips, maar is verder tevreden over de voortgang. Rustig keuvelend en met het wat schavend-swoesjend geluid van de vellen lopen we in rustig tempo omhoog. Ja het wordt al snel warm, maar de eerste honderd hoogtemeters zitten er vrij snel op.
Voorbereiding op toerskiën
Onderweg passeren we om de circa honderd hoogtemeters een informatiebord. Die informatie blijkt steeds thematisch geordend. Op het eerste bord in het dal staat bijvoorbeeld waar je aan moet denken bij je voorbereiding op het toerskiën.
Op bord twee wordt uitgelegd hoe het zit met de lawineklassen, wat je kunt doen om lawines te voorkomen en hoe jijzelf of anderen soms volkomen onwetend een lawine kunnen veroorzaken, waar je zelf geen last van hebt. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als je door een laag sneeuw zakt, waaronder een holte en bevroren sneeuwlagen liggen. Het kan zelfs gebeuren dat dan de energie van de ‘ondersneeuwse scheuren’ naar boven wordt doorgegeven, waardoor hoog boven jou een lawine ontstaat. Allemaal kennis waar je als laaglandbewoner van achter de dijken geen weet hebt, maar die wel levensreddend kan zijn als je in de vrije natuur gaat toerskiën.
Af en toe worden we ingehaald door echte ‘skitourengeher’ die de berg op sprinten alsof het niks is, maar de meeste toerskiërs of sneeuwschoenwandelaars doen het net als wij rustig aan. Roze en vaalrode bordjes langs de weg geven aan waar de routes lopen, maar ze geven niet de moeilijkheidsgraad aan zoals de blauwe, rode en zwarte pistenbordjes wel doen.
Toerskiën in de vrije natuur
Hoewel ik me in mij skipak, men verhuurt geen dunnere toerskikleding, zweet als een otter, vind ik het toerskiën steeds leuker worden. Alleen spoor ik mezelf aan om niet de hele tijd naar mijn ski’s te kijken, en meer het landschap om me heen op te nemen. Dan besluit Christoph dat we voor de laatste pakweg 200 meter via het ‘ freie Gelände’ gaan, oftewel offroad. We stappen het pad af en klunen tegen een steile bult sneeuw op om op een stuk opengehakte boshelling verder te gaan.
En dan wordt het toerskiën ineens exponentieel zwaarder. Op het smalle spoor dat Christoph heeft uitgezet, voel ik mezelf een stukje achteruit glijden en tegelijkertijd glijdt mijn dalski schuin weg. Ik heb met de staalkant geen grip op de steile bult, mijn stokken zakken weg in de diepe, zachte sneeuw, kortom daar waar het toerskiën even daarvoor nog van een leien dakje leek te gaan, is het nu veranderd in eersteklas gestuntel en gehannes waar letterlijk geen vooruitgang in zit. Ineens begrijp ik waarom Eva had gezegd dat het haar een jaar had gekost om het skitouren onder de knie te krijgen.
Natuurlijk wil ik niet direct opgeven en ik slaag er in mijn been weer bij te trekken We gaan verder, maar dit is duidelijk skitouren van een ander niveau dan even daarvoor. Terwijl Christoph het spoor uitzet, buffel ik zwetend achter hem aan. Het vele stilzitten tijdens coronalockdown nummer 4 wreekt zich nu.
Offpiste tussen de boomstammetjes door
Even later, na een keer of drie stilstaan om uit te hijgen, nemen we even pauze bij bord 5. We besluiten na enige tijd om terug te gaan. Nog een uur doorbuffelen, zonder lunch, en dan ook nog helemaal offpiste tussen de omgezaagde boomstammetjes, rotsblokken en ander ongerief door naar het pad terugskiën, lijkt ons niet veilig en veiligheid stond immers voorop, naast genieten.
We halen de vellen van de ski’s zetten de bindingen vast en zetten de schacht van de schoen in skimodus en gaan offpiste naar beneden. Niet helemaal gecontroleerd kom ik weer op het pad, waarna terugskiën naar het dal een fluitje van een cent is.
Ja ik ga graag nog eens toerskiën. Het is heerlijk om in de rust en de stilte van de bergnatuur te zijn, weg van de bewoonde wereld en echt nog totale stilte, op het geklater van een bergbeek na, te ervaren. Maar dan wel over paden of langs een piste.
